Ang
Pantig at Palapantigan
Bago pa man talakayin ang diptonggo at klaster ay mas
maganda kung magkaroon muna ng kabatiran ang mga iskolar tungkol sa
palapantigan dahil ito ang paraan upang makilala at maunawaan ang dalawa (2)
pang uri ng ponemang segmental.
Ang
pantig ay ang isa o bawat saltik ng dila o walang antalang bugso ng tinig sa
pagbigkas ng salita. Halimbawa:
a-ko sam-bit i-i-wan
mang-ya-ya-ri it-log ma-a-a-ri
Kayarian
ng Pantig. Ang pagtukoy sa
pantig, gayundin sa kayarian nito, ay sa pamamagitan ng paggamit ng simbolong K
para sa katinig at P para sa patinig. Narito ang ilang halimbawa ng mga pantig.
P - u-po a-so i-sa a-a-sa
KP - ma-li ba-ro ku-mot ba-ba-lik
PK - is-da ak-lat a-liw-iw am-paw
KPK - han-da bi-gas ka-hon pak-pak
KPKK - ri-serts kard nars a-part-ment
KKP - pri-to pro-se-so dru-ga kla-se
PKK - eks-perto eks-tra ins-truk-tor ins-tru-men-to
KKPK - plan-tsa trum-po trak tran-sak-syon
KKPKK - mag-drayb tsart klerk trans-por-ta-syon
KKPKKK - shorts
Pagpapantig. Ang pagpapantig ay paraan ng
pagbaha-bahagi ng salita sa mga pantig.
1. Kapag may magkasunod na dalawa o
higit pang patinig sa pusisyong inisyal, midyal at final na salita ito ay
hiwalay na mga patinig.
Aalis - a-a-lis
Maaga - ma-a-ga
Totoo - to-to-o
2. Kapag may dalawang magkaibang
katinig na magkasunod sa loob ng isang salita, maging katutubo o hiram man, ang
una ay kasama sa patinig na sinusundan, at ang pangalawa ay sa patinig na
kasunod.
Buksan - buk-san
Pinto - pin-to
Tuktok - tuk-tok
Kapre - kap-re
3. Kapag may tatlo o higit pang
magkakaibang katinig na magkakasunod sa loob ng isang salita, ang unang dalawa
ay kasama sa patinig na sinusundan at ang huli ay sa patinig na kasunod.
Eksperimento eks-pe-ri-men-to
4. Kapag ang una sa tatlong
magkakasunod na katinig ay m o n at ang kasunod na dalawa ay alinman sa bl, br,
dr, pl, tr, ts, ang unang katinig (m o n) ay sa sinusundang patinig ay kasama
at ang huling dalawa ay sa kasunod na patinig.
asambleya - a-sam-ble-ya
alambre - a-lam-bre
balandra - ba-lan-dra
simple - sim-ple
sentro - sen-tro
kontra - kon-tra
plantsa - plan-tsa
5. Kapag may apat na magkakasunod na
katinig sa loob ng isang salita, ang unang dalawang katinig ay kasama sa patinig
na sinusundan at ang huling dalawa ay sa patinig na kasunod.
Ekstradisyon - eks-tra-di-syon
Eksklusibo - eks-klu-si-bo
Transkripsyon - trans-krip-syon
Pag-uulit
ng Pantig. Ang mga sumusunod ang
tuntunin sa pag-uulit ng pantig.
1. Kung ang unang tunog ng
salitang-ugat o batayang salita ay patinig, ang patinig lamang ang inuulit
alis - a-a-lis
iwan - i-i-wan
ambon - a-am-bon
ekstra - e-eks-tra
mag-alis - mag-a-a-lis
mag-akyat - mag-a-ak-yat
umambon - u-ma-am-bon
2. Kung ang unang pantig ng
salitang-ugat ay nagsisimula sa KP (katinig-patinig), ang katinig at ang
kasunod na patinig lamang ang inuulit.
basa - ba-ba-sa - mag-ba-ba-sa
la-kad - la-la-kad - ni-la-la-kad
takbo - ta-tak-bo - nag-ta-tak-bo
lundag - lu-lun-dag - mag-lu-lun-dag
nars - nag-nars - nag-na-nars
3. Kung ang unang pantig ng
salitang-ugat ay may KK (klaster na katinig) na kayarian, dalawang paraan ang
maaaring gamitin. Batay ito sa kinagawian ng nagsasalita o varyant ng paggamit
ng wika sa komunidad.
a. Inuulit lamang ang unang katinig at
patinig
plantsa - pa-plan-tsa-hin mag-pa-plan-tsa
prito - pi-pri-tu-hin mag-pi-pri-to
kwento - ku-kwen-tu-han mag-ku-kwen-to
b. Inuulit ang klaster na katinig
kasama ang patinig
plan-tsa - pla-plan-tsa-hin mag-pla-plan-tsa
prito - pri-pri-tu-hin mag-pri-pri-to
kwento - kwe-kwen-tu-han mag-kwe-kwen-to
No comments:
Post a Comment